Uçurtmanın, her ülkenin kendi dilinde bir adı olmasına rağmen ( Uçurtma, Drachen, Vlager, Kite gibi ) genelde bilinen adı kite’dir bu da İngilizcede adı kite olan zarif bir yırtıcı kuştan ( Çaylak ) gelmektedir.
Bir ipe bağlı olarak uçurulan oyuncak, üstü kâğıt, naylon ya da ipekle kaplı tahta bir iskeletle bunun ucunda dengeyi sağlayan bir kâğıt kuyruktan oluşur. Ancak denge düzeneği uygun düzenlenmişse kuyruksuzda uçabilir.
Eşkenar üçgen, altıgen, dörtgen gibi geometrik şekillerde ya da balık, kuş, yılan, ejderha, kelebek lamba veya yöresel şekillerde yapılabilir.
Uçurtma, rüzgârda havalanır yönünü rüzgâr ve uçurtmanın ipini elinde bulunduran ayarlar, yapacağı hız, varacağı yükseklik, havada çizeceği şekiller, düşmesi, kalkması onu idare edenin yeteneğine ve uçurtmanın yapılış şekline bağlıdır.
Uçurtmanın ilk yapılış tarihi olarak çeşitli kayıtlar M.Ö. 300 yıllarını gösteriyor
Uçurtmanın anavatanının Çin olduğu ve Çin in Weifeng şehrinin uçurtmacılar başkenti olduğu çeşitli bilgi ve belgelerle de ifade ediliyor.
Uçurtma, özellikle Uzakdoğu da Çin, Japonya, Taiwan ve Endonezya’da halkın en eski yöresel eğlencelerinden biri olmuştur. Uçurtmanın uzak doğu tarihinde çok önemli bir yeri olduğu şüphesizdir.
Kullanım Alanları
Çeşitli savaşlarda haberleşme, düşmanı korkutma ve gövde gösterisi yapma aracı
Köylülerin hasat mevsiminde eğlence ve bolluk olması için tanrılara yakarış aracı
Yeni doğan bebeklerin üzerinden kötü ruhları kovma aracı
Karada otururken dev balıkları havadan yakalama aracı
Hırsızlar için dev uçurtmalarla çatılara çıkıp hırsızlık yapma aracı gibi pek çok etkinlikte kullanıldığı biliniyor
Çin’de doğup uzak doğuda hızla yayılan uçurtma ünlü kâşif Marco Polo tarafından Malaya adalarından satın alınarak Hollanda’ya götürülmüş ve bu şekilde Avrupa ülkeleri uçurtmayı tanımış burada da sevilerek hızla yaygınlaşmıştır
Avrupa’ya ulaşan uçurtma burada ciddi bir değişim geçirerek çift ipli, dört ipli uçurulmak suretiyle havada şekiller çizen gösteri uçurtmaları haline dönüştürülmüştür
Avrupa ve Amerika’da da aynı uzak doğuda olduğu gibi, uçurtma eğlencenin de ötesinde çeşitli etkinliklerde kullanılmıştır.
Bunlara örnek olarak
* 1572’de Benjamin Franklin’in şimşeğin elektriksel yapısını uçurtma marifetiyle bulması çok bilinen bir örnektir
* 1884 de Guglielmo Marconi’nin Atlas okyanusunun bir kıyısından diğerine yaptığı radyo yayınlarında uçurtmayı anten yükseltmede kullanması
* 1906 da San Francisco depreminin sonuçlarının fotoğraflanmasında uçurtmanın kullanılması
* Ünlü Niagara şelalesinin üzerindeki ilk köprünün halatlarının karşıdan karşıya geçirilmesi yine uçurtma marifetiyle olmuştur
* Buna benzer örnekleri çoğaltmak elbette pek mümkündür. Ancak daha sonra gelişen teknoloji ile uçurtma kendini bu tür deneylerden kurtarmış ve sadece eğlence aracı olarak günümüze kadar gelişerek ulaşmıştır
* Dünyanın pek çok ülkesinde uçurtma kulüpleri, dernekleri, federasyonları, hatta müzeleri ve bunun gibi çeşitli adlarla kurulmuş çok sayıda birlikler vardır.
Bunlardan biri olan British Columbia Kite Fliers 1987 yılında Mehmet Naci Aköz’ü ( Eyüp Kardeş ) Onur üyesi kabul ederek derneğine kaydını yapmış ve bir bültenle diğer ülkelere duyurusunu yaparak uzun süre adresini yayınlamıştır
* Yurdumuzda ise çocukların çok yakından tanıdığı ve sevdiği fakat ilgisizlik yüzünden unutulmaya yüz tutan uçurtma uçurma alışkanlığı Mehmet Naci Aköz’ün uzun süreli özel ilgi ve alakasıyla, her yıl yapılan çeşitli etkinliklerle tekrar, tekrar gündeme gelmektedir
** Türkiye’de uçurtmaya bakış ve uçurtma kültürü, Mehmet Naci Aköz’ün 1984 yılında düzenlediği ‘’Türkiye’nin ilk para ve kupa armağanlı uçurtma yarışması ‘’ ile apayrı bir boyut kazanmış ve Türk uçurtmacılığında yepyeni bir çığır açılmıştır
* 1983 yılında İstanbul Şampiyonu olan Mehmet Naci Aköz 1996 yılı itibari ile yarışmalardan yarışmacı sıfatı ile çekilmiştir
* 1984 yılında Türkiye’nin ilk uçurtma yarışmasını organize eden Eyüp Kardeş 1986 yılında Eyüp Kardeş Uçurtmacılar birliğini kurdu ve bu oluşum, Türkiye’nin ilk uçurtma kuruluşu oldu
* Türkiye’nin ilk uçurtmacılar derneği ise 1983 den beri uçurtmacılık konusunda ciddi ve sürekli çalışmalar yapan Eyüp kardeş müstear adıyla tanınan Mehmet Naci Aköz tarafından Eyüp Kardeş Uçurtmacılar Derneği adıyla 1997 yılında kuruldu.
* Türkiye’nin ilk uluslararası uçurtma festivali olan ve Mehmet Naci Aköz’ün projelendirmesi ve organizasyonunu üstlenmesiyle, İstanbul Büyükşehir Belediyesi sponsorluğunda 1997 yılında yapılan ‘’1.Uluslararası İstanbul Uçurtma Festivali ‘’ Hollanda, Malezya, Danimarka ve Avusturya’dan toplam 9 profesyonel uçurtmacıyla uluslar arası uçurtma hakemleri Türkiye’ye gelmiş ve etkinliklerin haberleri Avrupa basınında yer alarak Türk uçurtmacılığı ilk kez dünya sahnesine çıkmıştır.
* 1998 yılında İGDAŞ tarafından düzenlenen ‘’2. Uluslararası İstanbul Uçurtma Festivali’’ yine Mehmet Naci Aköz’ün projelendirmesi ve organizasyonu ile gerçekleştirildi.
* Dernek 2005 yılında isim değişikliğine giderek İstanbul Uçurtmacılar Derneği adını aldı.
* İstanbul Uçurtmacılar Derneği, uluslararası düzeyde yaptığı çalışmalar sonucunda Türkiye’nin, Avrupa Sportif Uçurtmacılık Federasyonu STACK’ a üye olmasını sağladı.
* Türkiye’nin birliğe üyeliğini 2005 yılında yapılan uzun müzakereler sonucunda onaylayan STACK, İstanbul Uçurtmacılar Derneği Başkanı Mehmet Naci Aköz’ü STACK’ın Türkiye Milli Direktörü olarak atadı.
* İstanbul Büyükşehir Belediyesi sponsorluğunda organize edilen ‘’ 3.Uluslararası İstanbul Uçurtma Festivali 2005 yılında İstanbul Uçurtmacılar Derneği tarafından projelendirilerek gerçekleştirildi.
* İstanbul Uçurtmacılar Derneğinin yoğun çabası ile, 3.Uluslararası İstanbul Uçurtma Festivaline, Avrupa, Amerika ve Japonya ülke uçurtma federasyon başkanları düzeyinde katılırken, Hindistan, İngiltere ve Endonezya’dan kulüpler adına katılım gerçekleştirildi.
* İstanbul Uçurtmacılar Derneği tarafından projelendirilen ve proje danışmanlığı üstlenilen 4.İstanbul Uluslar arası Uçurtma Festivali ise, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 10 Eylül 2006 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilecektir.
* 2006 yılı sonu itibariyle baktığımızda, Türkiye’de ilk kez 1984 yılında yapılan uçurtma yarışmasından bu güne kadar 2000’e yakın uçurtma etkinlikleri yapılmıştır.
Bunlar genellikle Belediyeler, Okullar, Özel ve Resmi kurumlarca düzenlenmiştir.
* Bu güne kadar yapılan uluslararası düzeydeki etkinlikler ise;
İstanbul Uçurtmacılar Derneği organizasyonunda gerçekleştirilen 1.2.3. ve 4. İstanbul Uluslar arası Uçurtma Festivalleri yanında,
Bursa’da yayın yapan Radyo Aktif uzun yıllar uluslararası uçurtma etkinliklerini sürdürmesine rağmen son birkaç yıldır etkinlikleri gözükmemektedir.
Uluslararası Dalin uçurtma festivali 2 kez,
Lykia World Uluslararası uçurtma şenliği ( Organizasyonu İstanbul Uçurtmacılar Derneği tarafından projelendirilip hayata geçirildi )
İş Bankası Uluslararası İstanbul Uçurtma festivali ve Lambiance ( Side – Antalya ) Uluslararası Antalya uçurtma festivali ise 1 kez yapılıp daha sonra devam ettirilemeyen etkinlikler olarak göze çarpıyor.
* Uçurtma etkinlikleri konusunda İstanbul Uçurtmacılar Derneği’nin dışında organize olmuş çalışma gurubu olarak Martı uçurtma kulübü bulunmaktadır.
* Tamamen amatör faaliyetlerle etkinliklerini sürdüren Martı Uçurtma Kulübünün çalışmalarına İstanbul’da Halit Cebeci, Ankara’da Ferruh Bayşu önderlik ediyor.
Kaynak: www.ucurtmadunyasi.com
* Genellikle lokal olarak imalat ve satış yapan uçurtma satıcılarının içinde ön plana çıkanlar ise İstanbul’da Balacan, İzmir’de SKY – FUN markalarıdır.
Bu markaların dışında ithalat yaparak uçurtmacılık yapan firmalar içinde Meska örnek verilebilir
