Yapay Kromozom

Laboratuar ortamında üretilmiş ilk kromozomu ekim ayında yarattıklarını açıklayan bilim adamlarının "yapay yaşam çok yakında" sözü doğrulandı. Science Dergisi’nde dün yayınlanan makalede, Amerikalı uzmanların "sentetik kromozomu" nasıl elde ettikleri anlatılıyor. Bir sonraki adımda yaratılan bu yapay kromozom, canlı bir hücreye yerleştirilecek ve ortaya ilk yapay organizma çıkacak.

AMERİKALI biyolog ve girişimci Craig Venter (61), kimyasal maddeler kullanarak bir bakterinin DNA dizilimini hangi bilimsel yöntemlerle aynen oluşturduğunu, Science Dergisi’nin dün yayımlanan son sayısında anlattı.

1990’larda devlet tarafından finanse edilen bilim adamlarıyla insanın genetik kodunu çözme yarışına giren ve son /_newsimages/4854370.jpgdönemde okyanuslarda daha önce bilinmeyen genleri arayan Craig Venter, "Son çalışmamız, yeni bir hayat yaratma yolunda nihai olmasa bile çok önemli bir adım" dedi. Venter’ın Maryland eyaletindeki "J. Craig Venter Enstitüsü"nde (JCVI) çalışan ekibi, yapay yaşamın en verimli formunu yaratmak amacıyla, önce az sayıda gene sahip basit bir bakteriyi seçti. "Mikoplazma genitalyum" adlı bakterinin 485 geninden 100 tanesinin hayati işleve sahip olmadığı keşfedildi.

CANLIYI ÖRNEK ALDI
Uzmanlar, "mikoplazma genitalyum" adlı basit bir bakterinin bütün DNA şifresini, kimyasal maddeler kullanarak laboratuvarda yeniden yarattılar. 485 gendeki 582 bin baz çiftinden oluşan şifre, bugüne kadar yapay yollarla üretilmiş en büyük gen kodu. Bir önceki denemede ancak bundan 20 kat daha kısa bir şifre yaratılabilmişti. Süreci Science Dergisi’ne anlatan uzmanlar, bu işlemi, hazır bir bilgisayara işletim sistemi kurmaya benzettiler.

SARMAL KOPYALAR
Sentetik kromozomun oluşturulması için, aralarında Nobel ödüllü bilim adamı Hamilton Smith’in de bulunduğu ekip, uzun DNA sarmalları inşa ederek işe başladı. Her bir sarmal, örnek alınan bakterinin genetik kodunun dörtte biri uzunluğundaydı. Oluşturulan yapay kopyalar, maya hücreleri içerisine sokularak tüm bir kromozomu meydana getirdiler. Bu sentetik kromozoma "M genitalyum JCVI-1.0" adı verildi.

BİR SONRAKİ HEDEF
Bilim adamlarının bir sonraki hedefi, sentetik kromozomu bir hücreye yerleştirmek. Hücreyi ele geçirecek olan sentetik kromozom, ona artık "canlı" işlevlerini kazandıracak, çoğalıp büyümesine imkan sağlayacak. Venter’in ekibi bu işlemin tatbikatını zaten yapmış ve başarılı olmuştu. Aynı işlemin sentetik kromozom kullanılarak yapılması, "yapay organizmanın" yaratılması yolunda son adım olacak.
Ne işe yarayacak
HAVAYI TEMİZLER
Laboratuvar ortamında üretilen canlı organizmalar, sayısız kullanım alanı bulabilir. Mesela karbondioksit emen yaşam formları üretilip küresel ısınmayla mücadele edilebilir. Ayrıca alternatif enerji kaynakları da yaratılabilir.

YAKIT ÜRETEBİLİR
Araştırmayı yürüten Craig Venter, yakıt üreten yapay bir mikrobun trilyon dolar edebileceğini bildirdi. Biyoetik örgütleri ise endişeli.Devlet denetimi olmadan kendi çıkarları için hayatın temelleriyle oynayan bu araştırmaların durdurulmasını isteyenler var.